در صنعت داروسازی، تولید قرص‌ها به منظور دستیابی به دقت در دوز دارو، تسهیل در مصرف بیماران و افزایش اثربخشی درمانی اهمیت فراوانی دارد. یکی از ابزارهای اساسی در فرآیند تولید قرص‌ها، دستگاه تبلت پرس یا پرس قرص است. این دستگاه‌ها با استفاده از نیروی مکانیکی یا هیدرولیک، قرص‌ها را فشرده و به شکل‌های مشخصی تبدیل می‌کنند. این مقاله از بلاگ الکتروفارمد به مروری جامع بر دستگاه تبلت پرس در داروسازی صنعتی و تولید قرص‌ها می‌پردازد.
اهمیت دستگاه تبلت پرس
تولید قرص‌ها یکی از فرآیندهای مهم در صنعت داروسازی است که نیاز به دقت و دانش فنی دارد. قرص‌ها به منظور دستیابی به دوز مناسب دارو، سهولت در مصرف و کاهش اثرات جانبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. دستگاه تبلت پرس به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در این فرآیند عمل می‌کند که در این مقاله به معرفی و کاربردهای این دستگاه پرداخته می‌شود.
ساختار دستگاه تبلت پرس
دستگاه تبلت پرس از دو قالب فشاری تشکیل شده است که قرص‌ها بین آنها قرار می‌گیرند. با اعمال نیروی مکانیکی یا هیدرولیک، قرص‌ها تحت فشار قرار گرفته و به شکل‌های خاصی فشرده می‌شوند. این فرآیند باعث تبدیل قرص‌های پودری به شکل‌هایی با فرم و حجم دقیق می‌شود که برای مصرف بیماران مناسب است.
فرآیند کار دستگاه تبلت پرس
دستگاه تبلت پرس در فرآیند تولید قرص‌ها به شکل زیر عمل می‌کند:
1) تهیه مخلوط پودرهای دارویی
ابتدا پودرهای دارویی با ترکیبات و مواد مختلف تهیه می‌شوند. این پودرها ممکن است شامل داروها، مواد روان‌کننده، مواد پایداری (
سنجش پایداری دارو) و... باشند.
2) پرکردن قالب‌های فشاری
پودرهای تهیه شده در قالب‌های فشاری قرار می‌گیرند. قالب‌ها دارای فرم و شکل مورد نظر قرص‌ها هستند.
3) فشرده‌سازی
قالب‌ها با استفاده از دستگاه تبلت پرس فشرده می‌شوند. دستگاه تبلت پرس با اعمال نیروی مکانیکی یا هیدرولیک به قالب‌ها، پودرهای دارویی را تبدیل به قرص‌های فشرده می‌کند.
برای سنجش میزان فشردگی هم می‌توان از
دستگاه تست سختی قرص و
دستگاه تست زمان باز شدن قرص استفاده کرد.
4) فرم‌دهی
با فشردن قالب‌ها در دستگاه تبلت پرس، پودرهای دارویی به شکل و فرم دقیق قرص‌ها تبدیل می‌شوند. این فرآیند باعث ایجاد قرص‌های با ویژگی‌های مشخص و قابل تشخیص می‌شود.
5) آزمایش کیفیت و کنترل کیفی
قرص‌ها پس از تشکیل و فشرده‌سازی به آزمایشگاه کیفیت ارسال می‌شوند تا مطمئن شوند کیفیت و دوز دارو در آنها تطابق دارد.
برای تست
کیفیت داروهای ایرانی و خارجی می‌توانید از دستگاه‌هایی مانند
دستگاه تست انحلال قرص و
دستگاه تست فرسایش قرص استفاده کنید.
کاربردهای دستگاه تبلت پرس
دستگاه تبلت پرس در صنعت داروسازی و تولید قرص‌ها اهمیت بسیاری دارد. استفاده از دستگاه تبلت پرس در صنایع داروسازی به داروسازان امکان می‌دهد داروهای با کیفیت و مطابق با استانداردهای معتبر تولید کنند. این دستگاه باعث افزایش بهره‌وری تولید و بهبود کیفیت محصولات نهایی می‌شود. از جمله کاربردهای این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تولید قرص‌های جامد
از دستگاه تبلت پرس برای تولید قرص‌های دارویی بهره گرفته می‌شود. این دستگاه قادر به فشرده‌سازی مواد مختلف دارویی به شکل قرص‌های کوچک است که به راحتی توسط بیماران مصرف می‌شوند.
2. کنترل دقیق دوز دارو
دستگاه تبلت پرس به داروسازان اجازه می‌دهد تا دقیقاً دوزهای مورد نیاز را در هر قرص تنظیم کنند. این امر بسیار مهم است تا بتوان داروها را با دقت به بیماران ارائه داد.
بیشتر بخوانید:
3. تولید قرص‌های ترکیبی
برخی داروها نیاز به ترکیب چندین ماده دارویی دارند. دستگاه تبلت پرس می‌تواند این ترکیبات را در قرص‌های ترکیبی به صورت دقیق ترکیب کند.
بیشتر بخوانید: 4. کنترل آزادسازی دارو
در بعضی موارد، داروها نیاز به آزادسازی طولانی‌مدت در دست بیمار دارند. دستگاه تبلت پرس می‌تواند داروها را به شکل تبلت‌های آزادسازی‌دار طراحی و تولید کند.
5. ماساژ قرص‌ها
دستگاه تبلت پرس می‌تواند مواد دارویی را با فشار و ماساژ مناسب به شکل قرص‌های یکنواخت و متمرکز فشرده کند.
6. کاهش حجم و وزن
تولید قرص‌ها به کم کردن حجم و وزن داروها کمک می‌کند که باعث حمل و نقل آسان‌تر و صرفه‌جویی در هزینه‌های توزیع می‌شود.
بیشتر بخوانید: کاربرد چگالی در داروسازی چیست؟ 7. طول عمر دارو
قرص‌ها و تبلت‌های دارویی معمولاً دارای عمر مفید و
نیمه عمر دارو طولانی‌تری نسبت به شکل‌های دیگر دارویی مانند محلول‌ها یا شربت‌ها هستند، که باعث کاهش ضایعات و افت کیفیت دارو می‌شود.
8. تسهیل در مصرف بیماران
شکل‌بندی قرص‌ها به وسیله دستگاه تبلت پرس باعث سهولت در مصرف برای بیماران می‌شود.
اجزای اساسی دستگاه پرس قرص
دستگاه تبلت پرس در صنایع داروسازی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقش خاصی در فرآیند تولید قرص‌ها و تبلت‌های دارویی دارند. همه این اجزا به هم ترکیب شده‌اند تا دستگاه پرس قرص به طور مؤثر و دقیق در تولید قرص‌ها و تبلت‌های دارویی عمل کند و به تولید داروهای با کیفیت و تحت شرایط استاندارد کمک کند. در زیر، اجزای اساسی یک دستگاه پرس قرص را می‌توانید مشاهده کنید:
مخزن مواد (Hopper)
این بخش برای ذخیره و نگهداری مواد دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد از این مخزن به سیستم تبلت پرس تغذیه می‌شوند.
سیستم تغذیه (Feeder System)
این سیستم شامل تسمه نقاله یا مکانیزم دیگری برای انتقال مواد از مخزن به قسمت‌های دیگر دستگاه است. این سیستم به میزان مناسبی مواد را به مراحل بعدی تغذیه می‌کند.
سیستم قالب‌سازی (Die System)
این قسمت شامل دو ماتریس یا قالب مشابه است که به نوعی الگوی شکل قرص‌ها یا تبلت‌ها را دارا هستند. مواد دارویی در بین این دو ماتریس قرار گرفته و تحت فشار قرار می‌گیرند.
رولرهای فشرده‌سازی (Compression Rollers)
این رولرها به مواد دارویی فشار می‌آورند و آنها را به شکل قرص یا تبلت فشرده می‌کنند. این عملیات باعث ایجاد اتصالات محکم و یکنواخت در مواد می‌شود.
سیستم خروجی (Ejection System)
بعد از فشرده‌سازی، قرص‌ها از بین ماتریس‌ها خارج می‌شوند. این سیستم به عملیات جدا کردن قرص‌ها از ماتریس‌ها و انتقال آنها به مرحله بعدی کمک می‌کند.
سیستم کنترل (Control System)
این بخش شامل کنترل‌های الکترونیکی و سیستم‌های کنترل موتورها و سیستم‌های مکانیکی دستگاه است. این سیستم‌ها به کنترل دقیق فشار، دما و سرعت در فرآیند تولید کمک می‌کنند.
ویژگی‌های ایمنی (Safety Features)
دستگاه‌های پرس قرص معمولاً دارای ویژگی‌های
ایمنی دارویی مانند سیستم‌های حسگری برای تشخیص مشکلات، قطع اتوماتیک در مواقع خطر و دستگیره‌ها برای توقف سریع در صورت لزوم هستند.
دسترسی به تمیز کردن و نگهداری (Cleaning and Maintenance Access)
برخی اجزاء قابلیت تعویض و تمیز کردن دارند تا تعمیر و نگهداری آسان‌تر باشد.
ویژگی‌های دستگاه تبلت پرس
دستگاه تبلت پرس دارای ویژگی‌ها و خصوصیات مختلفی است که در فرآیند تولید قرص‌ها و تبلت‌های دارویی بسیار مهم هستند. در زیر، برخی از ویژگی‌های اصلی دستگاه تبلت پرس را می‌توانید مشاهده کنید:
قالب‌های قابل تعویض
برخی از دستگاه‌های تبلت پرس دارای قالب‌های قابل تعویض هستند که این امکان را به تولید قرص‌ها با شکل‌ها و ابعاد مختلف می‌دهد.
کنترل دقیق پارامترها
دستگاه‌های تبلت پرس دارای سیستم‌های کنترل دقیقی هستند که به کنترل فشار، سرعت، زمان فشرده‌سازی و دیگر پارامترهای مرتبط با فرآیند تولید کمک می‌کنند.
سیستم‌های ایمنی
دستگاه‌های تبلت پرس معمولاً دارای سیستم‌های ایمنی هستند که در مواقع خطر مانند بروز اختلال یا مشکلات دیگر، دستگاه را خاموش می‌کنند.
تنظیم دقیق دوز
دستگاه تبلت پرس باید قادر به تنظیم دقیق دوز دارو در هر قرص باشد تا دوز سازی به خوبی انجام شود.
قابلیت تغذیه و خروجی مواد خودکار
دستگاه تبلت پرس باید توانایی تغذیه مواد دارویی به طور خودکار از مخزن و خروجی قرص‌ها به صورت خودکار را داشته باشد.
سرعت تولید بالا
برخی دستگاه‌های تبلت پرس قادر به تولید به مقدار زیادی از قرص‌ها در زمان کوتاه هستند که برای تولید صنعتی مناسب است.
کنترل دما و رطوبت
در بعضی موارد، دستگاه تبلت پرس باید قادر به کنترل دما و رطوبت مواد دارویی باشد تا ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی دارو حفظ شود.
سیستم تخلیه آسان
دستگاه تبلت پرس باید قابلیت تخلیه آسان قرص‌های تولید شده را داشته باشد تا از مشکلات در انتقال و بسته‌بندی جلوگیری شود.
تنظیم شکل و ضخامت قرص‌ها
دستگاه تبلت پرس باید قابلیت تنظیم شکل و ضخامت قرص‌ها را داشته باشد تا به نیازهای مختلف داروسازی پاسخ دهد.
سیستم تجزیه و تحلیل دارو
برخی از دستگاه‌های تبلت پرس مجهز به سیستم‌های تجزیه و تحلیل دارویی هستند که به تجزیه و تحلیل خصوصیات دارویی از جمله دوز سازی و آزمون‌های کیفیت کمک می‌کنند.
سخن پایانی
دستگاه تبلت پرس یکی از ابزارهای اساسی در صنعت داروسازی و تولید قرص‌ها است که برای تبدیل پودرهای دارویی به شکل و فرم دقیق قرص‌ها به کار می‌رود. این دستگاه با تأمین دقت در دوز دارو، تسهیل در مصرف بیماران و افزایش اثربخشی درمانی، این دستگاه به بهبود کیفیت و نتایج درمانی در صنعت داروسازی کمک می‌کند. این مقاله به توضیح عملکرد و فرآیند کار دستگاه تبلت پرس در
مراحل تولید قرص ها می‌پردازد.
