روش ساخت قرص و کپسول گیاهی

گیاهان دارویی و تولید قرص و کپسول گیاهی، رونق زیادی دارد. اما برای تولید انواع داروهای گیاهی و آزمایش سلامت آن‌ها، باید از دستگاه‌های مختلف داروسازی و صحت سنجی، استفاده کرد. در این مطلب از بلاگ الکتروفارمد، تولید کننده تجهیزات آزمایشگاه داروسازی، با انواع گیاهان دارویی و نحوه تولد آن‌ها، آشنا می‌شوید.

گیاهان دارویی و کاربردهای آن‌ها

گیاهان دارویی در تاریخ طولانی از دور برای درمان بیماری‌ها به کار گرفته شده‌اند و هنوز هم از اهمیت بسیاری برخوردارند. برخی از گیاهان دارویی و کاربردهای آن‌ها عبارتند از:

• زنجبیل: دارای خواص ضد التهابی، ضد سرفه، درمان دردهای مفاصل و کاهش سرماخوردگی است.
• نعناع: دارای خواص ضد تهوع، ضد اضطراب، کاهش دردهای معده و درمان سرفه است.
• گیاه کاسنی: دارای خواص ضد التهابی، تسکین دهنده دردهای عضلانی، درمان سرطان و کاهش ترشح زردچوبه است.
• زعفران: دارای خواص ضد التهابی، ضد افسردگی، تقویت حافظه و کاهش دردهای پریودی است.
• گل گاوزبان: دارای خواص ضد التهابی، درمان بیماری‌های گوارشی، تسکین دردهای حاد و تقویت ایمنی است.
• شاه‌تره: دارای خواص ضد التهابی، درمان سرماخوردگی، تقویت سیستم ایمنی و درمان بیماری‌های پوستی است.
• آلوئه‌ورا: دارای خواص التیام بخش، تسکین دهنده دردهای پوستی، بهبود عملکرد گوارش و درمان بیماری‌های التهابی است.
• گیاه پنیرک: دارای خواص ضد التهابی، درمان بیماری‌های دستگاه ادراری، تسکین دردهای عضلانی و کاهش دردهای پریودی است.

این گیاهان دارویی تنها یک بخش کوچکی از تنوع گسترده گیاهان دارویی هستند که در سراسر جهان به کار گرفته می‌شوند. استفاده از این گیاهان دارویی می‌تواند منجر به بهبود سلامت بدن افراد شود. اما مصرف این گیاهان به شکل فرآوری نشده، دشوار و گاهی ناممکن است. به همین دلیل، باید به سراغ تولید قرص های گیاهی و مکمل های گیاهی رفت.

قرص و کپسول گیاهی؛ چرا و چگونه؟

استفاده از قرص و کپسول گیاهی به علت داشتن خواص درمانی و سلامتی بسیاری برای سازمان بدن، به عنوان یک روش ساده و مؤثر برای مصرف گیاهان دارویی درمانی محسوب می‌شود. این روش برای آن دسته از افرادی که به هر دلیلی می‌توانند از مصرف گیاهان دارویی بصورت عادی استفاده نکنند، مفید است. علاوه براین، دلایل دیگری نیز وجود دارد که استفاده از قرص و کپسول گیاهی را توصیه می‌کنند که عبارتند از:

• استفاده آسان: قرص و کپسول گیاهی را بسیار آسان و راحت استفاده کرد. شما می‌توانید آن‌ها را با یک لیوان آب یا غذا مخلوط کرده و مصرف کنید.
• دقت در دوز: قرص و کپسول گیاهی حاوی مقدار دقیقی از گیاه دارویی هستند که شما می‌توانید دقیقاً به مقداری که برای شما توصیه شده است استفاده کنید.
• افزایش کارایی: با مصرف قرص و کپسول گیاهی، مقدار گیاه دارویی مورد نیاز برای درمان بیماری به بدن شما تزریق می‌شود و از این رو، کارایی درمانی بالاتری دارد.
• ذخیره‌پذیری آسان: قرص و کپسول گیاهی ذخیره‌پذیری آسانی دارند و می‌توانند برای مدت طولانی نگهداری شوند.
• تولید بدون آلودگی: تولید قرص و کپسول گیاهی می‌تواند بدون آلودگی‌های میکروبی صورت گیرد، به دلیل این که فرآیند تولید و بسته‌بندی آن‌ها به صورت صنعتی (داروسازی صنعتی چیست؟) و ماشینی انجام می‌شود، نسبت به گیاهان موجود در عطاری‌ها و... سالم‌تر است.
• اطمینان از کیفیت: با خرید قرص و کپسول گیاهی از شرکت‌های معتبر و با سابقه، می‌توان از کیفیت محصول اطمینان حاصل کرد.
• انتخاب گسترده: می‌توان از بین تنوع بسیاری از قرص و کپسول گیاهی، بهترین محصول را برای نیاز خود انتخاب کرد.
• عدم وجود عوارض جانبی: قرص و کپسول گیاهی به دلیل عدم وجود عوارض جانبی و اثرات نامطلوب بر روی سلامت، مورد توجه قرار می‌گیرد.

فرآیند ساخت قرص و کپسول گیاهی

فرآیند ساخت قرص و کپسول گیاهی از چند مرحله مهم تشکیل شده است. در ادامه به بررسی این مراحل پرداخته می‌شود:

• جمع‌آوری گیاهان دارویی: در این مرحله، گیاهان دارویی باید از مزارع یا مراکز تولید دارو معتبر و با کیفیت جمع‌آوری شوند.
• خشک کردن گیاهان دارویی: پس از جمع‌آوری گیاهان دارویی، آن‌ها باید خشک شوند تا در مراحل بعدی قابل استفاده باشند.
• تر کردن گیاهان دارویی: بعضی از گیاهان دارویی برای ترکیب بهتر و استفاده در فرمولاسیون، تر شده و در برخی موارد، می‌توانند با روش استخراج با حلال‌های مختلف به صورت مایع استخراج شوند.
• مخلوط کردن گیاهان دارویی: در این مرحله، گیاهان دارویی با توجه به نسبت‌های مورد نظر با هم مخلوط می‌شوند.
• تولید قرص یا کپسول: در این مرحله، با استفاده از دستگاه‌های مناسب، از مخلوط گیاهان دارویی قرص یا کپسول تولید می‌شود.
• بسته‌بندی: پس از تولید قرص یا کپسول، آن‌ها در بسته‌بندی‌های مناسب و با کیفیت بسته‌بندی می‌شوند تا از شرایط نامساعد جلوگیری شود. در اینجا، باید تست فرسایش قرص و تست سختی قرص هم برای تولیدات، انجام شود.
• کنترل کیفی: در هر مرحله از ساخت قرص و کپسول گیاهی، کنترل کیفی صورت می‌گیرد تا از کیفیت محصول مطمئن شویم.

استانداردهای کیفی برای قرص و کپسول گیاهی

برای تولید قرص و کپسول گیاهی، استانداردهای کیفی بسیار مهم هستند که باید رعایت شوند. برخی از استانداردهای کیفی در تولید قرص و کپسول گیاهی عبارتند از:

• استفاده از گیاهان دارویی با کیفیت و استاندارد: برای تولید قرص و کپسول گیاهی، باید از گیاهان دارویی با کیفیت و استاندارد استفاده شود.
• رعایت دستورالعمل‌های تولید: در تولید قرص و کپسول گیاهی باید دستورالعمل‌های تولید رعایت شود تا از کیفیت محصول اطمینان حاصل شود.
• بررسی کیفیت گیاهان دارویی: گیاهان دارویی قبل از استفاده باید برای بررسی کیفیت و مطابقت با استانداردهای مورد نظر، بررسی شوند.
• کنترل کیفیت در هر مرحله: در هر مرحله از تولید قرص و کپسول گیاهی، کنترل کیفی صورت می‌گیرد تا از کیفیت محصول اطمینان حاصل شود. انجام تست های فیزیکی قرص برای اطمینان از کیفیت و سلامت قرص در هر مرحله، لازم است.
• بسته‌بندی مناسب: قرص و کپسول گیاهی باید در بسته‌بندی‌های مناسب و با کیفیت بسته‌بندی شوند تا از شرایط نامساعد جلوگیری شود.
• استفاده از تجهیزات و مواد با کیفیت: در تولید قرص و کپسول گیاهی باید از تجهیزات و مواد با کیفیت و استاندارد استفاده شود.

رعایت این استانداردها در تولید قرص و کپسول گیاهی، بهبود کیفیت محصول و ایجاد اعتماد مصرف کنندگان را به همراه دارد.

مقررات حاکم بر تولید و فروش قرص و کپسول گیاهی

تولید و فروش قرص و کپسول گیاهی در هر کشور باید طبق قوانین و مقررات حاکم بر آن کشور صورت گیرد. در ایران نیز، تولید و فروش قرص و کپسول گیاهی باید طبق قوانین و مقررات زیر صورت گیرد:

• قانون دارو: قانون دارو مصوب 1374 و الحاقات آن، حاکم بر تولید و فروش دارویی‌ها و نیز محصولات گیاهی به عنوان مکمل‌های دارویی است.
• استانداردهای ملی: برای تولید و فروش قرص و کپسول گیاهی، باید از استانداردهای ملی استفاده شود. (مانند کتاب فارماکوپه)
• مجوز سازمان غذا و دارو: تولید و فروش قرص و کپسول گیاهی باید با اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو صورت گیرد.
• برچسب‌گذاری: قرص و کپسول گیاهی باید دارای برچسب‌هایی باشند که اطلاعاتی از جمله نام محصول، نام تولید کننده، تاریخ انقضا، نحوه مصرف و غیره را در بر دارد.
• تولید و فروش محصولات با کیفیت: قرص و کپسول گیاهی باید با کیفیت و استاندارد بالا تولید و فروش شوند.

رعایت این مقررات و قوانین در تولید و فروش قرص و کپسول گیاهی، به حفاظت از سلامت و ایمنی مصرف کنندگان و همچنین بهبود کیفیت محصولات کمک می‌کند.

سخن آخر

در داروسازی صنعتی، فرقی بین تولید قرص دارویی، گیاهی، شیمیایی و... نیست. تنها بای دبه این نکته توجه کرد که قرص‌های تولید شده، باید توانایی و اثربخشی لازم را در بدن بیمار داشته باشد. علاوه بر آن، میزان عارضه ایجاد شده و اثرات سومصرف هم باید برای هر قرص مشخص باشد. در بین تست های فیزیکی قرص، انجام تست انحلال قرص، چگالی پودر، جریان پذیری پودر و تست زمان باز شدن قرص هم برای داروهای گیاهی، لازم است. در مطلب تجهیزات و دستگاه های کنترل کیفی در آزمایشگاه های دارو و داروسازی، به بررسی کامل تجهیزات مورد نیاز تولید کنندگان قرص های گیاهی، پرداختیم.