نگهداری صحیح داروها یکی از عوامل اساسی در حفظ کیفیت، اثربخشی و ایمنی داروها است. این مقاله به بررسی اصول انبارداری دارویی می‌پردازد. عوامل مؤثر در نگهداری از جمله دما، رطوبت، نور، هوا و بسته‌بندی مورد بحث قرار می‌گیرند. همچنین، اهمیت نگهداری در تحلیل دارویی و کاربردی برای صنعت داروسازی بررسی می‌شود. در پایان این مطلب از بلاگ الکتروفارمد، راهنمای عملی نگهداری داروها به منظور حفظ کیفیت و ایمنی آنها ارائه می‌شود.
عوامل تأثیرگذار در نگهداری داروها
داروها به عنوان مواد مؤثر در درمان بیماری‌ها و حفظ سلامتی انسان‌ها نقش بسزایی دارند. اما نگهداری و اصول انبارداری دارویی نادرست داروها می‌تواند منجر به تغییرات شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی آنها شود و در نتیجه کیفیت و ایمنی آنها را تحت تأثیر قرار دهد. عوامل تأثیرگذار در نگهداری داروها عبارت‌اند از:
1. دما
دما یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تأثیرگذار در نگهداری داروهاست. کنترل دما یکی از اصول انبارداری دارویی است، چرا که دمای مناسب نگهداری برای هر دارو متفاوت است و عدم رعایت دمای مناسب می‌تواند منجر به تجزیه و تحلیل دارو و کاهش اثربخشی آن شود.
2. رطوبت
رطوبت هوا می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت داروها داشته باشد. رطوبت باعث تغییرات شیمیایی و فیزیکی داروها می‌شود که می‌تواند به کاهش اثربخشی و افزایش خطرات جانبی منجر شود.
3. نور
نور می‌تواند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم تأثیری بر داروها داشته باشد. ممکن است برخی از داروها به نور خورشید یا نور مصنوعی حساس باشند بنابراین بهتر است در جاهای تاریک نگهداری می‌شوند. به ویژه داروهای حساس به نور، می‌بایست طبق اصول انبارداری دارویی در بسته‌بندی‌های مناسب نگهداری شوند.
4. هوا
تماس داروها با هوا می‌تواند عوارض غیرمطلوبی به وجود آورد. محیط‌های غنی از اکسیژن می‌توانند باعث اکسیداسیون داروها شوند.
5. بسته‌بندی
بسته‌بندی داروها یکی از اصول انبارداری دارویی است که به حفظ کیفیت، ایمنی، و اثربخشی داروها کمک می‌کند. بسته‌بندی مناسب به جلوگیری از ورود آلودگی، رطوبت، نور، و تلفات داروها کمک می‌کند. مواد بسته‌بندی باید با کیفیت بالا و مناسب برای داروها باشند، بسته‌بندی مناسب داروها از جمله فویل‌ها، جعبه‌ها و بطری‌ها نقش بسزایی در حفظ کیفیت و ایمنی آنها دارد.
برچسب‌های بسته‌بندی باید دارای اطلاعات کامل و دقیقی از جمله نام دارو، تاریخ انقضا، شماره دسته و موارد مصرف باشند. همچنین اطلاعات برچسب باید به طور واضح و قابل فهم باشد.
بیشتر بخوانید: تاریخچه داروسازی در جهان و در ایران 
اصول و شرایط انبارداری دارویی
ذخیره‌سازی داروها یک مرحله لجستیکی بسیار حساس است. از یک طرف، فرآورده‌های دارویی باید مطابق با شیوه‌های دارویی خوب نگهداری شوند به گونه‌ای که از حفظ کیفیت محصولات اطمینان حاصل شود (بهداشت، ایمنی، شرایط نگهداری). از سوی دیگر، سازماندهی ذخیره‌سازی باید امکان جلوگیری از هرگونه خطر سردرگمی را فراهم کند، که می‌تواند منجر به وقوع یک خطای بالقوه جدی دارویی در بیمار شود. برای نگهداری داروها، از استانداردها و دستورالعمل‌های مرتبط می‌توان استفاده کرد. این استانداردها به تعیین شرایط نگهداری داروها در زمینه‌های مختلف می‌پردازند تا ایمنی، کیفیت و اثربخشی داروها در تمام دوره نگهداری حفظ شود. انبارداری دارویی یک عنصر بسیار حیاتی در
داروسازی صنعتی و ارائه خدمات بهداشتی است. حفظ کیفیت، ایمنی و قابلیت دسترسی به داروها از جمله اهداف اصلی در انبارداری دارویی است. در ادامه، اصول و شرایط مهم در انبارداری دارویی را مرور می‌کنیم:
1) محیط تمیز و بهداشتی
محیط تمیز و بهداشتی در انبارداری دارویی یکی از اصول اساسی و حیاتی است که برای حفظ کیفیت و ایمنی داروها باید رعایت شود. محیط تمیز و بهداشتی به کنترل آلاینده‌ها، آلودگی‌ها و انتقال میکروب‌ها و عوامل زیان‌آور دیگر به داروها کمک می‌کند.
انبارها باید به صورت دوره‌ای تمیز شوند و بهداشتی نگهداری شوند. این شامل تمیز کردن سطوح، کف، دیوارها و تجهیزات موجود در انبارها می‌شود. استفاده از مواد ضدعفونی مناسب به منظور کنترل میکروب‌ها و جلوگیری از شیوع عفونت‌ها توصیه می‌شود.
2) مدیریت زباله
یکی دیگر از اصول انبارداری دارویی مدیریت زباله است، زباله‌ها و ضایعات باید به صورت منظم و بهداشتی جمع‌آوری و دور انداخته شوند. این اقدام به جلوگیری از تجمع آلاینده‌ها و جلوگیری از ایجاد زیان به داروها کمک می‌کند.
3) استفاده از لباس‌های مناسب
کارکنان انبارداری باید لباس‌ها و تجهیزات مناسب مانند لباس‌های بهداشتی، دستکش‌های تمیز و کلاه‌های محافظ استفاده کنند تا از تماس مستقیم داروها با دست‌ها و لباس‌هایشان جلوگیری شود.
4) جلوگیری از تلفات
داروهای تخریب‌پذیر یا با مهلت انقضای کوتاه باید طبق اصول انبارداری دارویی در مناطق مخصوصی نگهداری شوند تا از تلفات کاسته شود. کنترل دقیق تاریخ انقضا و مانیتورینگ موجودی داروها به تلفات کمک می‌کند.
5) انتقال داروها
انتقال داروها بین انبارها و مناطق مختلف باید با رعایت اصول بهداشتی از جمله استفاده از تجهیزات مخصوص حمل و نقل داروها انجام شود. خرید
دستگاه تست فرسایش قرص و
دستگاه تست سختی قرص به شما برای اندازه گیری دقیق میزان شکست قرص در طول حمل کمک زیادی می‌کند.
6) آموزش کارکنان
کارکنان انبارداری باید به طور منظم آموزش‌های بهداشتی دریافت کنند تا از اصول انبارداری دارویی و نحوة صحیح استفاده از تجهیزات بهداشتی، رعایت اصول بهداشتی و کنترل آلاینده‌ها آگاهی داشته باشند.
7) کنترل حشرات و آلودگی‌ها
استفاده از روش‌های مناسب برای کنترل حشرات و حیوانات آلوده بهداشتی به جلوگیری از انتقال آلودگی به داروها کمک می‌کند.
8) کنترل آلودگی هوا
کنترل آلودگی هوا از طریق استفاده از فیلترها و سیستم‌های تهویه مناسب در تمام
مراحل تولید دارو مهم است تا از ورود ذرات معلق به انبارها جلوگیری شود.
9) استفاده از داروها بر اساس ترتیب ورود به انبار
اصل FIFO (First-In-First-Out) به معنای استفاده از داروها بر اساس ترتیب ورود به انبار است. این اصل باعث می‌شود داروها به موقع مصرف شوند و به جلوگیری از انقضای داروها و کاهش تلفات مرتبط با آن کمک کند.
ورود و خروج داروها باید به دقت ثبت شود تا از میزان موجودی و تاریخ انقضای داروها آگاهی داشته باشید. نظارت منظم بر دما، رطوبت، وضعیت بسته‌بندی و شرایط انبارداری بسیار مهم است.
10) جداسازی داروها
داروها باید بر اساس نوع و خصوصیات خود از یکدیگر جدا نگهداری شوند. به خصوص داروهای خطرناک باید در مناطق مجزا نگهداری شوند.
11) دور انداختن داروهای منقضی
طبق اصول انبارداری دارویی داروهای منقضی باید به طور منظم شناسایی و دور انداخته شوند تا از استفاده غیرمجاز از آنها جلوگیری شود. داروها حتی اگر در شرایط مناسب نگهداری شوند، به تدریج و بر اساس فرایندهای مختلف خراب می‌شوند. در اکثر کشورها، مقررات این تعهد را بر تولیدکنندگان تحمیل می‌کند که پایداری محصولات خود را در شرایط استاندارد مطالعه کنند و حداقل دوره ماندگاری را تضمین کنند. تاریخ انقضا که توسط تولیدکنندگان مشخص شده است، تاریخی را مشخص می‌کند که اثر درمانی بدون تغییر باقی می‌ماند (حداقل 90٪ از ماده فعال باید وجود داشته باشد).
بیشتر بخوانید: عوامل مؤثر بر کیفیت دارو در صنعت داروسازی راهنمای عملی نگهداری داروها
نگهداری و اصول انبارداری دارویی مناسب داروها در تحلیل دارویی و تعیین دوزهای صحیح اهمیت زیادی دارد. تغییرات در دارو می‌تواند تأثیرات ناخواسته و
عوارض جانبی دارو را به همراه داشته باشد.
- داروها را در دماهای مناسب نگهداری کنید.
- از رطوبت دور نگهداری کنید.
- داروها را در محیط‌های تاریک نگهداری کنید.
- بسته‌بندی‌ها را بررسی کنید و از تماس با هوا جلوگیری کنید.
- همیشه برچسب نام گذاری دارو را مطالعه کنید تا اطلاعات مرتبط با نگهداری، تاریخ انقضا، و شرایط استفاده را بدانید.
- داروها را در بسته‌بندی اصلی خود نگهداری کنید تا از تغییرات در خصوصیات شیمیایی و شیمیایی جلوگیری کنید.
سخن پایانی
انبارداری دارویی به عنوان یک بخش اساسی از صنعت داروسازی و توزیع داروها، نقش بسیار حیاتی در حفظ کیفیت، ایمنی و اثربخشی داروها ایفا می‌کند. این مقاله به بررسی اصول و شرایط انبارداری دارویی می‌پردازد تا به تولیدکنندگان دارو، داروخانه‌ها، و تمامی علاقه‌مندان به صنعت داروسازی راهنمایی کند. این اصول و انجام
تست های فیزیکی قرص به تولیدکنندگان دارو، داروخانه‌ها و تمامی عاملین در زنجیره توزیع داروها توصیه می‌شود تا داروها با حالت بهترین ممکن نگهداری شوند.
