نام گذاری دارو بر اساس اصولی خاص انجام می‌گیرد. در این فرایند نام گذاری نام‌های دارویی دارای هجاهای خاصی از ترکیبات شیمیایی دارو هستند. این نام‌ها دارای پیشوندهایی نیز هستند که آنها را از سایر داروها متمایز کند. این نام‌ها همچنین برای شرکت‌های سازنده دارویی نیز باید خوشایند و قابل‌قبول باشند.
در شیوه نام گذاری دارو و محصولات دارویی مذاکرات چندجانبه‌ای باید انجام شود تا نیازها و خواسته ذی‌نفعان در آن رعایت گردد. در این مطلب به بررسی نحوه نام گذاری دارو می‌پردازیم. چنانچه شما نیز به دنبال کسب اطلاعاتی در این مورد هستید این مطلب از بلاگ الکتروفارمد می‌تواند برایتان مفید باشد.
نام علمی و نام تجاری دارو در نامگذاری داروها متفاوت است
نحوه نام گذاری دارو به چه صورت است؟
دارویی که برای اولین‌بار کشف و در طی
مراحل تولید دارو ساخته می‌شود نامی به آن اختصاص می‌یابد که ساختار اتمی و یا مولکولی دارو را بیان کند. این نام را نام شیمیایی نیز می‌گویند. اما استفاده از نام‌های شیمیایی می‌تواند بسیار طولانی و برای افراد عادی سخت باشد. به همین منظور بین محققان یک نام اختصاری به دارو داده می‌شود.
پس از تأیید دارو توسط سازمان غذا و دارو 2 نام به دارو اختصاص می‌یابد. این نام‌ها عبارت‌اند از نام عمومی یا رسمی و نام تجاری یا علامت تجاری. برای درک بهتر این موضوع می‌توان به داروی فنی‌توئین که یک نام عمومی برای داروی ضدتشنج است و نام تجاری دیلانتین اشاره کرد.
نام تجاری از طرف شرکت سازنده دارو اعلام می‌شود. هنگامی که دارو دارای حق ثبت اختراع است می‌تواند دارای نام اختصاصی نیز باشد؛ اما داروهایی که ثبت اختراع ندارند را شرکت سازنده با همان نام تجاری قبلی دارو به‌اضافه نام موردنظر خود ارائه می‌دهد.
نام‌های عمومی باید کاملاً منحصربه‌فرد باشند تا از اشتباه گرفته‌شدن دارو با سایر داروهای مشابه توسط پزشکان جلوگیری شود. برای جلوگیری از این سردرگمی FDA باید با هر نام تجاری موافقت خود را اعلام نماید.
بیشتر بخوانید: عوامل مؤثر بر کیفیت دارو در صنعت داروسازی انواع مختلف نام گذاری دارو
انواع مختلف نام گذاری دارو را در ادامه ببینید:
نام‌های شیمیایی
این نام‌ها ترکیبات شیمیایی دارو را بیان می‌کنند و به‌خاطر سپردن آنها می‌تواند بسیار سخت باشد.
نام‌های عمومی
این نوع نام گذاری نسبت به نامگذاری شیمیایی راحت‌تر هستند و متخصصین بیشتر از این نام‌ها استفاده می‌کنند.
نام‌های تجاری
این نام‌ها مرتبط به مسائل برندینگ شرکت‌های داروسازی هستند. این نام توسط علائم تجاری محافظت می‌شوند. این نام تجاری می‌تواند هم جذاب باشد و درعین‌حال گیج‌کننده نیز باشد. در این نوع نام گذاری برندهای مختلف شاید دارای یک نوع ماده فعال باشند؛ اما اسم‌های مختلفی برای دارو استفاده کنند.
معنی نام داروها در نام گذاری دارو
تعدادی از پزشکان در نسخه‌های خود از نام عمومی دارو که به ترکیبات شیمیایی آن نیز مرتبط است استفاده می‌کنند. تعدادی از پزشکان نیز نام تجاری دارو را می‌نویسند؛ زیرا به‌خاطر سپردن بعضی از نام‌های تجاری آسان‌تر است.
در هنگام نام گذاری دارو باید به این نکته توجه کرد که از شبیه بودن نام‌های دارو به یکدیگر خودداری کرد؛ زیرا این کار باعث به‌خطرافتادن سلامتی بیماران می‌شود. در گذر زمان ۲ سیستم نام گذاری دارو USAN و INN به وجود آمدند.
بسیاری از داروهای قدیمی با کوتاه‌کردن ترکیبات شیمیایی ساخته می‌شدند. با گذشت زمان کمیته نامگذاری AMA-USP متوجه اشتباهات رایج در نام‌گذاری‌ها شد. این اشتباهات به ۳ دسته تقسیم‌بندی می‌شوند.
- استفاده از هجاهای شیمیایی منجر به نام‌های "پیچیده و غیرقابل‌کنترل" شد.
- هجاهای رایج و مشتق شده شیمیایی (مثلاً دی -، کلر -، مت -) به‌قدری مورداستفاده قرار می‌گرفتند که نام‌ها کمتر متمایز می‌شدند.
- برخی از ترکیبات شیمیایی به‌قدری پیچیده بودند که اسامی برگرفته از نام شیمیایی مناسب برای پزشکان معنی نداشت.
امروزه به کمک سیستم نامگذاری USAN برای هر دارو از یک ریشه استفاده می‌شود. یک ریشه از جاهایی تشکیل شده است که معمولاً در انتهای نام که نشان‌دهنده یک ساختار شیمیایی، نشانه یا عمل در یک گیرنده خاص است. برای تمایز یک دارو از سایر داروهای همان طبقه از پیشوند یک یا ۲ هجایی استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: استانداردهای ایزو مرتبط با پزشکی و داروسازی 
بخشی از نام های دارو در
کتاب فارماکوپه ایران موجود است
نکات مربوط به نام گذاری دارو
نکات مربوط به نام گذاری دارو چیست؟
- نام دارو نباید گمراه‌کننده باشد (برای جلوگیری از خطاهای دارویی). به طور مثال FDA نام داروی NovoRapid که از گروه انسولین است را رد کرد؛ زیرا این نام نشان‌دهنده سرعت بالا نسبت به رقبا در بهبود است که بسیار گمراه‌کننده است.
- نام دارو نباید اثربخشی را تضمین کند. دارویی مانند Rogain که برای رشد مجدد مو است را نمی‌توان تحت نام Regain به فروش رساند.
- در نام گذاری دارو به‌هیچ‌عنوان نباید از تخیلات استفاده کرد.
- در نام گذاری داروها اغلب از حروف انگلیسی Y، X،Z استفاده می‌شود. این حروف به دارو نام علمی و فنی می‌بخشد.
- از به‌کاربردن حروف J،H،W در بسیاری از نام‌گذاری‌ها اجتناب می‌شود؛ زیرا این حروف در بسیاری از زبان‌ها قابل تلفظ نیستند.
- برای محصولات دارویی مرتبط با بانوان از حروف ملایم‌تری استفاده می‌شود. این حروف می‌توانند شامل M،S،L باشند.
- در نام دارو باید به این نکته نیز دقت داشت که اگر این دارو حتماً باید توسط پزشک نوشته شود در این صورت از نام‌هایی با ترکیبات شیمیایی استفاده می‌شود. چنانچه دارویی بدون نسخه پزشک نیز به فروش برسد بهتر است دارای نام آسان‌تری برای مصرف‌کنندگان باشد.
- نام‌های انتخابی نباید ترسناک به نظر برسند و برای مصرف‌کننده استرس ایجاد کنند. در این صورت این داروها به‌راحتی وارد زبان بومی نیز می‌شوند.
تغییر در نام گذاری دارو پس از تأیید
امکان دارد پس از دریافت تأیید نام دارو توسط سازمان غذا و دارو شرکت‌های دارویی اقدام به تغییر نام دارو کنند. این کار می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد از جمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نگرانی ایمنی دارویی به دلیل تشابه به نام داروی دیگر
- مشکلات علامت تجاری
- دلایل بازاریابی
باتوجه‌به این مشکلات می‌توان برای تغییر نام دارو اقدام کرد. در این فرایند نام گذاری دارو باید مجدد مورد تأیید سازمان غذا و دارو قرار بگیرد تا ایمنی بیمار تضمین شود و مشکلی برای سردرگمی در بین پزشکان ایجاد نشود. شرکت‌های داروسازی اغلب تمایلی به افشای راز خود برای نام گذاری تجاری ندارند. انتخاب درست و اصولی نام تجاری دارو می‌تواند حتی پس از انقضای دارو نیز در یادها ماندگار شود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با تجهیزات و دستگاه های آزمایشگاه دارو و داروسازی ضابطه نام گذاری دارو در ایران
در این قسمت تعدادی از بندهای ضابطه نام گذاری دارو در ایران را بررسی می‌کنیم.
- نام دارو نبایستی با سایر اسامی فرآورده‌های ثبت شده در نظام دارویی ایران و سایر کشورها یکسان باشد.
- هیچ‌گونه تشابهی در اسم فارسی و انگلیسی با سایر داروها وجود نداشته باشد.
- نام دارو نباید بسیار کوتاه و یا بسیار طولانی باشد.
- داروها با اشکال دارویی متفاوت ولی اندیکاسیون یکسان باید دارای یک نام اختصاصی باشند.
- با توجه‌به توصیه‌های WHO مبنی بر صیانت از نام عموی دارو، حذف قسمتی از ابتدا یا انتهای نام عمومی جهت ایجاد برند قابل‌قبول نخواهد بود.
پس از تایید بندهای بالا اسامی پیشنهادی پس از بررسی کارشناسی در کمیته‌ای متشکل از مدیرکل و یا معاون فنی اداره کل نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر، رئیس اداره ثبت و صدور پروانه، یک نفر پزشک، یک نفر داروساز شاغل در داروخانه به پیشنهاد مدیرکل دارو و حداقل چهار کارشناس به پیشنهاد اداره ثبت و صدور پروانه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
سخن نهایی
در این مطلب به بررسی اصول نام گذاری دارو پرداختیم. در هنگام نامگذاری موارد بسیار مهمی وجود دارند که شرکت‌های دارویی باید پس از انجام
انواع تست فیزیکی قرص به آنها توجه کنند تا خطری از نظر سلامتی برای مصرف‌کنندگان به وجود نیاید. در زمان‌های گذشته این فرایند نام گذاری با بررسی‌های صورت‌گرفته مورد ارزیابی قرار گرفت؛ بنابراین اسامی عمومی جدید باید با استانداردهای «نام‌های غیرانحصاری بین‌المللی» متعلق به سازمان بهداشت جهانی سازگاری داشته باشد.
